domingo, 30 de diciembre de 2007

Marmotas: as guardians d´o reino pirinenco



Introduzión:
O chenero Marmota incluye catorze espezies de roedors d´a familia Sciuridae. Encara que son estreitamen emparentatas con os esquirigüelos, as marmotas son muito mas grans y antimas, istas zagueras son de costumbres terrestres. Cuasi totas biben en redoladas montañosas de Eurasia y Norteamerica y son bien amoldatas a ra fredor grazias a os suyos cuerpos zarricurtos, pelos densos, orellas chicotas y coda curta.
As marmotas son animals mui soziables que emplegan una gran bariedat de sonius ta comunicar-se entre ellas, mas que mas cuan preban d´albertir-se d´un periglo. Almazenan birolla y ibernan en as suyas tolliqueras durante l´ibierno (dende otubre dica abril a bariedat alpina).





A MARMOTA ALPINA (Marmota marmota)
D´as catorze espezies que esisten nomas boi a charrar que d´a bariedat alpina, que ye a que bibe en os Pireneus, encara que no ye una espezie autoctona, sino que estió introduzita en 1948 en a bertién franzesa. Ista espezie se troba tamien en os Alpes y en os Mons Tatra.
Encara que, como he dito, ye una especie introduzita, no podemos negar que güe, ye a reina d´istos mons, en que beye presenzia umán, u no umán pero que pueda constituir un periglo, preta a chilar ta fer saber a ra resta d´abitadors d´a bal que tienen besita. Ye prou fazil de beyer-las cuan emiten ixe chilo, más d´abe que de mamifero, en prados situgatos a 1800-2400m. Gosan meter-se a dos patas (postura d´alerta) chunto á rocas grisas (baxo as cuals gosan estar as suyas tolliqueras), que fazilitan o suyo camuflaxe. D´atra man, gosan bibir en collas.




Datos intresans:
Grandura: cuerpo 50-55 zm.; coda 15-20 zm.
Crias: Nomas que una cachurrada de 2-6; mayo-chunio.
Estatus: S´han estinguito en a bertién pirinenca francesa, an s´emplegaban como fuen de birolla y piel y grasa, con propiedaz medizinals. En Aragón, o numero de marmotas ha crexito en istos años zaguers en ir disaparezindo espezies depredadoras. A crexida ye tal, que ha habito que prener midas ta controlar a sobrepoblazión.

No hay comentarios.: